آفرينش و برپائى اينهمه كهكشانها و كرات بى شمار با آن منابع بى پايانش براى بشر, بدون ستون و پايه, كار غير خدا نمى تواند باشد.
در ادامه بحث پيرامون ((نشانه هاى خدا در قرآن)), در شماره گذشته, به مسإله ((معيار انتخاب همسر)) و ((موانع ازدواج)) پرداختيم و اينك بررسى آياتى كه خداوند آنها را از نشانه هاى عظمت و قدرت خود معرفى كرده, مى پردازيم:
يكى از آياتى كه در آنها از نشانه هاى خدا بحث شده, آيه بيست و دوم سوره روم است كه اشاره به خلقت آسمانها و زمين و اختلاف زبانها و رنگهاى گوناگون انسانهاست. و به عبارت ديگر آيه اى كه هم اشاره به نشانه هاى آفاقى و هم به نشانه هاى انفسى مى كند و مى فرمايد:
((و من آياته خلق السموات و الارض و اختلاف إلسنتكم و إلوانكم ان فى ذلك لايات للعالمين)) 1.
((از نشانه هاى خدا آفرينش آسمانها و زمين و تفاوت زبانها و رنگهاى شماست. در اين, نشانه هائى است براى عالمان)).
آسمانى كه با آنهمه كرات و منظومه ها و كهكشان هايش كه فكر بشر از درك عظمت آنها عاجز است, و هرقدر علم پيشرفت مى كند, نكات تازه اى براى بشر كشف مى شود و پى به عظمت آن مى برد, از نشانه هاى بارز خداى جهان آفرين است.
((روزى بود كه انسان با چشم غير مسلح شمارش ستارگان را به پنج يا شش هزار مى رساند ولى با به وجود آمدن تلسكوپهاى قوى و با عظمت, شمارش تعداد ستارگان آسمان رو به فزونى نهاد تا جائى كه امروزه كهكشان ما كه يكى از كهكشانهاى بى شمار آسمان است, مى گويند بيش از يكصد ميليون ستاره دارد كه خورشيد ما با عظمت خيره كننده اش يكى از ستارگان متوسط آن به شمار مىآيد و غير از خدا هيچ كس از تعداد آنها خبر ندارد)) 2.
همچنين هر قدر علوم طبيعى, زمين شناسى, گياه شناسى و ... پيشرفت مى كند, كشفيات تازه اى درباره آفرينش زمين به دست مىآيد كه هركدام آيت و نشانه اى از نشانه هاى عظمت و قدرت خداست.
هدف از آفرينش آسمانها و زمين چيست؟
آيا مى شود گفت آفرينش آسمانها و زمين با آنهمه كهكشانها و اقمار متعدد و بى شمارى كه دارند, به طور اتفاقى به وجود آمده اند؟ يا بيهوده خلق شده اند؟. كه چنين چيزى را هيچ عقلى باور نمى كند چرا كه كار بيهوده از حكيمى مطلق مانند خداوند بزرگ صادر نمى شود. پس خلقت اينهمه كهكشانها هدفى را دنبال مى كند كه خود خلاق عالم در آيات متعددى اشاره به هدف از آفرينش آنان مى نمايد كه از جمله آنها هدف از خلقت ماه و خورشيد كه هركدام جزئى از اجزاى كهكشانهاى آسمانها مى باشند.
حركت ماه و خورشيد امر ساده و آسانى نيست زيرا آفتاب در طلوع خود كارها را از دو جهت شروع مى كند: از جهتى موجودات زنده را در هوا و دريا به حركت درمىآورد و از جهتى با نور خود پرندگان و چرندگان و ساير جانداران را به راه انداخته و براثر حرارت آن, زمين براى حيات و زندگى آماده مى شود. و اگر از ديدگاه يك دانشمند طبيعى بنگريم تمامى جزر و مد درياها و رودخانه ها را منتسب به آن مى دانند و عمل اختلاط آب و هوا و خاك را فراهم مى نمايد.
و اگر از نظر يك حسابگر نگاه كنيم, براى حفظ اوقات و نوع حسابهاى بشر مادى بهترين ساعت كوك شده آسمانى است كه براى همه دنيا و به جاى عقربه ساعت حركات آن را به خود مى گيرد كه اهل هر لغت و زبانى مى تواند بخواند چنانكه خداوند متعال مى فرمايد:
((هو الذى جعل الشمس ضيإ و القمر نورا و قدره منازل لتعلموا عدد السنين و الحساب...)) 3.
((اوست كه خورشيد را روشنائى و ماه را نور قرار داد, و براى آن منزلگاههايى مقدر كرد تا عدد سالها و حساب[كارها] را بدانيد خداوند اين را جز به حق, نيافريده است...)).
و همچنين در آيه بعدى مى فرمايد:
((مسلما در آمد و شد شب و روز و آنچه خداوند در آسمانها و زمين آفريده, نشانه هائى است براى آنها كه پرهيزكارند..)) 4.
مى دانيم كه آمار و ارقام و حساب و تاريخ روز و ماه و سال چه اهميتى در زندگى بشر دارد چرا كه بشر براى قراردادها و فعاليت هاى اجتماعى, سياسى, تجارى و اقتصادى و كشاورزى و ساير امور زندگى نياز به نظم دارد. و اين نظم نعمتى براى بشر از طرف پروردگار است. اهميت اين نعمت وقتى روشن مى شود كه زندگى را بدون آن بررسى نمائيم مثلا فكر كنيم كه اگر خورشيد شبها هم مى تابيد, همه چيز در اثر گرماى حاصل از آن ذوب مى شد و يا اصلا نمى تابيد همه چيز يخ مى زد و ....
همچنين مى شود گفت ماه, يك تقويم طبيعى است كه حتى بى سوادان هم از آن استفاده مى نمايند (چنانكه مى بينيم احكام شرعى هم با ماه هاى قمرى قابل اجرا است) در صورتى كه از تقويم هاى ساخته و نوشته بشر فقط كسانى استفاده مى نمايند كه سواد داشته باشند.
امام زين العابدين على بن الحسين(ع) هنگام نگاه كردن به ماه مى فرمود:
((إيها الخلق المطيع الدائب السريع, المتردد فى منازل التقدير, المتصرف فى فلك التدبير, آمنت بمن نور بك الظلم, و إوضح بك البهم, و جعلك آيه من آيات ملكه, و علامه من علامات سلطانه....)) 5.
((اى موجود فرمانبردار, اى دونده سريع, اى گردش كننده درگذرگاه تقدير, اى تصرف كننده در فلك و چرخى كه جاى تدبير و نظم امور است, ايمان آوردم به آنكس كه از فروغ تو تيرگيها را روشن ساخت و در سايه تو غبار ابهام را از كوه و دشت بزدود و تو را نشانه اى از نشانه هاى محكم خويش قرار داد و علامتى از علامتهاى قدرت و سلطنت خود معرفى كرد..)).
البته اينها نمونه هائى از كهكشانها و اجزاى بى شمار آسمان و زمين بود كه به عنوان مثال آورده شد. و گرنه نعمتهاى خداوندى قابل شمارش نيست و مرغ فكر بشر از پرواز به آسمان آنها عاجز است زيرا كه بشر ناقص نمى تواند نعمتها و نشانه هاى خداى كامل را بيان كند.
جالب اين است كه خداوند متعال يكى از نشانه هاى قدرت خود را در آيه بيست و پنجم سوره روم; قيام و برپائى آسمانها و زمين به امر خود مى داند و متذكر مى شود كه قيام آسمانها و زمين بدون پايه و تكيه گاهى, به امر او مستقر و پابرجا هستند چرا كه مى دانيم براى ساختن يك ساختمان يا پروژه معمولى چه ستونها و پايه هاى محكم آهنى و يا بتونى لازم است تا آن بنا سرپا بايستد كه اگر آن پايه ها نباشد, اصلا امكان سرپا ايستادن بنا نيست چنانكه خالق قادر مى فرمايد:
((و من آياته إن تقوم السمإ و الارض بإمره ثم اذا دعاكم دعوه من الارض اذا إنتم تخرجون)) 6.
((از آيات او اين است كه آسمان و زمين به فرمان او برپاست. سپس هنگامى كه شما را[در قيامت] از زمين فرا مى خواند, ناگهان همه خارج مى شويد)).
((تعبير به ((قيام)) تعبير لطيفى است كه از حالات انسان گرفته شده, چرا كه بهترين حالات انسان براى ادامه فعاليتها حالت قيام(ايستاده) است كه در اين حال قادر به انجام همه حوائج خود مى باشد و به اطرافش تسلط كامل دارد.
و تعبير ((امر)) اشاره به نهايت قدرت خداست كه براى ادامه حيات و نظم اين جهان پهناور تنها يك فرمان او كافى است)) 7.
مسلم است كه آسمانها و زمين به اين پهناورى و عظمت, ميليونها سال است كه هركدام با نظم خاصى به گردش خود ادامه مى دهند و اختلالى به وجود نيامده, خالق توانائى چون خداوند دارد. و برپائى اينهمه كرات و كهكشانها بدون ستون و پايه كار غير خدا نمى تواند باشد.
جالبتر اين كه اين نظم و ترتيب آسمانها و زمين علاوه بر منافع بى شمارى كه براى بشر دارد, پيامى هم دارد و آن اين كه انسانها هم بايد در تمام كارهاى خود نظم داشته باشند. حتى در خواب و خوراك و زندگى خصوصى و مشترك زيرا بدون اقامه دليل و برهان اين مسإله براى همگان تجربتا ثابت شده است كسانى كه در كارها و زندگى روزمره خود نظم دارند, موفق هستند.
1. روم: 22.
2. تفسير نمونه, ج16, ص 393 - 394 ذيل آيه.
3. يونس: 5.
4. يونس, 6.
5. صحيفه سجاديه, دعاى 43.
6. روم: 25.
7. تفسير نمونه, ج16, ص 402, ذيل آيه.